Rượu cần là cách mà người Việt nói về loại rượu đặc sản được một số dân tộc thiểu số Việt Nam ủ men trong các hũ/bình …, không qua chưng cất, khi đem ra uống phải dùng các cần làm bằng tre/trúc đục thông lỗ để hút rượu.
Có lẽ nhiều khách hàng của chúng tôi chỉ mua rượu vì thấy bạn bè hay người thân đã sử dụng, uống và khen về rượu cần mà chưa biết về Rượu cần Hòa Bình nói riêng và rượu cần Việt Nam nói chung.
Nguyên liệu sản suất rượu cần
- Men rượu: men rượu được các dân tộc làm rất công phu từ các loại lá rừng có tinh dầu, các loại thuốc bắc, gừng, ổi, riềng …
- Nguyên liệu chính (cái rượu): cái rượu được làm từ những loại ngũ cốc thông dụng như ngô (bắp), sắn (khoai mì), gạo nếp, gạo tẻ, hạt ý dĩ, kê. Mỗi loại cho một hương vị ngọt ngào riêng. Ở Hòa Bình, dân tộc Mường ưa dùng gạo nếp hạt mây, thơm, trấu và men rượu.
- Chum, hũ, bình đựng toàn bộ nguyên liệu đã ủ men.
- Các cần tre, trúc dài cỡ một mét, được hơ lửa vuốt thẳng ra và đục thông ruột sau đó lại được uốn cong. Các dụng cụ đong nước vào ché như ca, sừng trâu đục thủng đáy.
Cách làm rượu cần
Tùy theo dân tộc, vùng miền, nghệ nhân, có nhiều bí quyết khác nhau để làm rượu cần. Rượu cần Tây Nguyên có bí quyết riêng còn rượu cần Mường Vang, Hòa Bình có cũng có hình thức gia truyền đặc biệt.
Rượu cần người Mường làm khá cầu kỳ và qua nhiều công đoạn. Men rượu làm toàn bằng những thứ lá và quả từ rừng sẵn có (gọi là men lá). Những thứ này được giã đều cho thật nhuyễn với gạo nếp, sau đó nắm thành từng miếng tròn dẹt như bánh rán, đem ủ với men rượu và chất vị gia khác, xếp từng lớp đều nhau. Khi đã ủ kỹ từ 15 đến 20 ngày có mùi men bốc lên sẽ cảm nhận được mùi thơm ngọt ngào của cái rượu. Khi cần dùng đem giã nhỏ rắc vào cái rượu, mỗi mẻ rượu cần từ 7 đến 9 bánh. Vớt lên phơi khô trộn với trấu lẫn tấm đưa lên “hông” (dụng cụ hấp, đồ) đồ cho chính, sau đó đổ xuống mẹt hoặc lá cót để cho thật nguội đem men rắc đều từng lớp, tiếp tục ủ bằng lá chuối hoặc lá rừng (bỏ nhum, bơ cá) để rượu bốc men rồi đem bỏ vào từng chum, lấy lá chuối hoặc mảnh ni lông bịt kín (nếu để hở hơi rượu sẽ bị chua). Khi đã ủ vào chum từ 25-30 ngày rượu có thể uống được, để càng lâu rượu càng đặc, càng ngọt. Ngoài sắn khô người ta còn làm bằng loại ngũ cốc khác như ngô.
Rượu cần ở Tây Nguyên cũng có quy trình làm tượng tự nhưng có khác ở nguyên luyện và thời gian ủ men. Rượu cần thường được các dân tộc như K’Ho, Gia rai, Rhade làm bằng bắp ngô, củ sắn hoặc gạo tẻ, khi có lễ đặc biệt quan trọng mới dùng gạo nếp. Phương pháp làm rượu đơn giản, gạo nấu thành cơm rồi trộn với trấu, dàn mỏng rồi phơi. Men rượu được người dân tộc chế từ vỏ cây hi-am lấy trong rừng trộn với bột ớt, bột gừng, riềng, bột gạo, một số thứ lá và rễ cây khác, trộn với nước và vắt thành từng bánh nhỏ, phơi thật khô, sau đó để từ 10–15 ngày giã nhỏ rắc lên trên nia cơm, sau đó trộn thêm một lần trấu nữa rồi đổ vào ché trấu ủ từ 1 đến 2 ngày, lấy lá chuối khô ủ kín. Sau một tháng đem ra dùng, khi uống lót lá chuối tươi ở trên, đổ nước lã đầy ché, dùng cần cắm xuyên qua các tầng lá xuống đấy ché, uống cạn đến đâu lại chế thêm nước lã đến đấy. Đó là những điểm riêng biệt về rượu cần ở các vùng miền.
Văn hóa uống rượu cần
Rượu cần của Tây Nguyên
Uống rượu cần có những nghi lễ độc đáo. Ở Tây Nguyên, chủ nhà mở chóe rượu và đọc lời cầu khấn Giàng đem lại sức khỏe, may mắn cho khách. Sau đó chủ nhà nếm trước một ngụm nhỏ rồi nâng cần trao cho khách. Khách nên đỡ lấy cần bằng hai tay, tay trái đặt lên đầu cần, tay phải cầm phần thân cần sát miệng chóe, nhẹ nhàng vuốt dọc lên rồi uống. Đó và văn hóa rất đặc biệt. Chủ nhà sẽ thân chinh hoặc cử một người, thường là những thiếu nữ mặc váy thổ cẩm thêu hoa văn xinh đẹp, cầm ca tiếp nước vào chóe.
Người Tây Nguyên uống rượu rất công bằng, cách rót nước như vậy gọi là đong “kang”. Khách và chủ đều phải uống hết rượu trong “kang”. Ngoài ra cũng thường thấy để xét công bằng về lượng rượu cho mỗi người, chủ nhà dùng cành cây gác ngang miệng chóe, có nhánh cắm xuống mặt nước một đoạn chừng một phân. Khi người uống hút rượu, mực nước thấp xuống, đến đoạn đầu nhánh cây là đủ phần mình.
Rượu cần của Hòa Bình
Ở Hòa Bình, rượu cần người Mường không phải là đồ uống hàng ngày mà chỉ khi nhà có đông khách quý, dịp lễ tết, hội hè, người Mường mới tổ chức uống rượu. “Càng đông càng vui” là cách mà người dân nơi đây uống rượu. Ở Mai Châu, trong các bản dân tộc Mường, uống rượu cần gọi là “vít khòe” (vít cần rượu). Vò rượu ủ chôn dưới đất 100 ngày được đào lên, cạnh vò là một chậu đồng đựng nước suối trong vắt. Chủ nhà là người cầm chịch cho một bữa (một đêm) rượu cần, vừa là người rót rượu, mời rượu vừa là trọng tài trong cuộc rượu, một tay cầm chiếc sừng trâu hoặc sừng dê rỗng thủng đáy để đong nước vào rượu, tay kia cầm gáo để múc nước từ chậu tiếp vào sừng. Điệu hát thay lời chúc khách quý đến bản mường mạnh khỏe, hạnh phúc. Vừa hát, vừa đong nước, tiếp nước vào vò rượu. Tốp khách nào uống không kịp, để rượu trào ra sẽ bị phạt bằng cách phải uống tiếp mấy “sừng” nữa trong tiếng vui cười của mọi người.
Cách uống rượu cần của người Mường khác các dân tộc khác, sử dụng nhiều cần rượu mỗi người một cần để nhiều người có thể cùng uống. Các cần rượu (cái khòe) làm từ ống trúc rừng nhỏ tỏa đều, không được bắt chéo lên nhau, mỗi người vít lấy một khòe mà hút rượu, bao giờ người cầm chịch ra hiệu thôi mới được ngừng, không ai được bỏ nửa chừng vì sẽ bị phạt.
Trên đây là những nét văn hóa riêng của những dân tộc có truyền thống uống rượu cần. Đây là một nét đẹp trong truyền thống của những bản làng dân tộc vùng cao nói riêng và của người dân Việt Nam nói chung. Chúng ta nên hiểu thêm những thông tin ấy để có thêm những câu chuyện vui trong các buổi liên hoan, hội họp mà có sự xuất hiện của rượu cần.
☎ Cá nhân, tổ chức có nhu cầu mua sản phẩm rượu cần Hòa Bình hoặc làm đại lý phân phối rượu cần vui lòng liên hệ:
Hotline: 0981.69.6766 || 0937.39.6766
Facebook: Rượu cần Mường Vang
Trân trọng cảm ơn !
Bài viết liên quan:
- Mua rượu cần Hòa Bình tại Hà Nội ở đâu uy tín ?
- Cách uống rượu cần đúng cách
- Liên hệ mua rượu cần
- Thương hiệu rượu cần
- Rượu dừa
